SANATÇININ delilik kavramıyla ilişkisi ne kadar çok yazıldı, ne kadar çok tartışıldı.

Öyle konular vardır ki, her zaman ona yeni bir yaklaşım sağlanır, yeni yorumlar getirilebilir.

P Dergisi‘nin Delilik ve Sanat baÅŸlıklı sayısını okurken, dünyada delilik dairesinin içinde yaÅŸayan, sınırında dolaÅŸan, bıçak sırtında bir ömür tüketen adları saymaya kalkıyorum.

Elbette yalnız ressamları değil, edebiyatçıları da. Akıl hastanesinde bir ömrü noktalayanlar, hastaneye girip çıkanlar.

Sanatçıların öykülerinde, oyunlarında, romanlarında işlenen deliler, tuvale yansıyan deliler.

Onlar bize neyi anlatır?

Süleyman VelioÄŸlu‘nun Åžu Kulağını Kesen Garip Adam ve DiÄŸerleri yazısından alıntıladığım cümle, delilik ve sanat arasındaki baÄŸlantıya genel geçer bakışın özetidir:

“Genellikle sade insanlar, sanatçıyı, ya kendilerinden ayrı, gizemli, yarı tanrısal bir varlık sayarlar; ya da toplumsal kuralların dışında yaÅŸayan, garip, acayip, yarı deli bir kiÅŸi sanırlar.”

* * *

ALANLARINDA tanınmış adların incelemelerinin yanı sıra bu alandaki tablolardan görüntüler, iki kavram arasındaki ilişkiyi belirliyor.

Goya‘nın Delilerle Dolu Avlu‘sunu görmelisiniz.

Deli kadınlar denince, bunların sanattaki yansıması kimdir? Verilen beylik ve klasik yanıt bellidir: “KuÅŸkusuz, tüm deli kadınların duayeni, Shakespeare’in Ophelia’sıdır. Büyük bir tutkuyla áşık olduÄŸu Hamlet tarafından reddedilen genç kadın aklını kaçırmıştır.”

Edebiyatın deli kadınları bölümünü bir bellek tazelemesi açısından okuyunuz.

Okunmasını gerekli gördüğüm yazıların başında, Nuria Perez‘in Psikiyatrinin Gözünden Don Quijote, Yüksel Aslan’dan Öteki Deliler, SöyleÅŸi: Jacques Vallet, Yves Bonnefoy‘dan Melankoli, Delilik, Deha ve Åžiir, Adolf Wölfli. Tek Tahtası Eksik Tek Tahtası Fazla-Enis Batur yazıları geliyor.

Batur‘un yazısındaki bir cümle bence birçok akıl hastasının delilikle deha arasındaki gelgitlerinde doktorun önemi vurguluyor:

“Doktor Morgenthaler’in en büyük erdemi, Wölfli’nin bir ÅŸeyler çiziktiren ve böylece sakinleÅŸen bir deli olarak algılanmasını engellemesi. O, Wölfli’nin deliliÄŸini sanatçılığından ayırmasına yardım etmiÅŸ.”

Türkiye’de böyle bir olgu yaÅŸandı mı? Ä°ncelenmeye deÄŸer.

* * *

DELİLİK VE SANAT kitaplığınızda saklayacağınız bir sayı.