HİSTRİONİK KİŞİLİK BOZUKLUĞU – Yrd.Doç.Dr.Fuat BEŞKARDEŞ, APEX Psikiyatri&Psikoterapi Ünitesi
Histrionik kişilik bozukluğu olan kişiler rol yapıyormuş gibi duygusaldırlar ve kendileriyle ilgili olumlu izlenimler bırakmaya çalışırlar.Histrionik kişilik bozukluğunun toplum içerisinde ‘İlgi Arsızlığı’ olarak adlandırıldığını da görebiliriz. Bu kişiler,diğerleri üzerinde duygusal ve olumlu izlenimler bırakma çabasındadırlar.Başkalarını etkilemek ve övgü almak, bu kişiler için kilit noktadır.Çok renkli,aşırı süslü, göz alıcı,alımlı olmaya çalışırlar; dikkatleri üzerlerine çekmeye yönelik,ayartıcı ve baştan çıkarıcı tutumlar sergilerler.Duygusal açıdan derinlikleri yoktur,sığdırlar ya da içten değildirler.Sanki rol yapıyormuş gibi konuşurlar.Çoğu zaman telkine yatkındırlar.Yüzeysel olarak bakıldığında hoşa giderler,albenileri vardır.
Bu kişilerin egzibiyonistik (teşhirci) ve etkileyici yetenekleri vardır,kaprislidirler, kolay tahrik olurlar ve engellenmeye, düş kırıklığına gelemezler. Histrionikler, ilişkilerinde sadece dost tavırlı ve yardımsever görünümde olmakla kalmazlar; övgüye de çok meraklıdırlar, çekiciliklerini ‘pazarlarlar’ ve çoğu kez eğlenceye düşkünlük gösterirler, cinsel yönden kışkırtıcıdırlar.Kadınlar cezbedici ya da cilveli bir şekilde davranabilirler; erkekler tipik olarak başkalarını övmede çok cömert davranırlar ve baştan çıkartıcı olurlar.
Histrioniklerin bir çok tanıdıkları vardır,ancak arkadaşları azdır.Kişisel etkinliğin çoğu alanında iyi bir başlangıç yaparlarsa da ilişkilerde derinlik ve süreklilik gerektiğinde çoğu kez duraksarlar ve geri çekilirler.Kendilerini, kendi özellikleri içinde değil,ancak başkalarıyla olan ilişkilerine göre ve onlar üzerinde bıraktıkları ya da bırakmak istedikleri izlenimlere göre tanımlarlar.Histrionikler sanki ‘içi boş organizmalar’ gibi, kendi içlerinden çok ,dış uyaranlara göre davranırlar.Kabullenilmeyi ve sevgi göstermeyi bekledikleri kişilerin görüşlerine ve duygudurumlarına karşı ileri derecede duyarlıdırlar.Duruma göre ‘manipülatif’ davranırlar.
Geçmişte yaşadıklarından deneyim kazanmadıkları için kendi başlarına pek işlevsel olamazlar ve bu yüzden başkalarına olan bağımlılıklarını sürdürürler.Histrionik kişiliğin iç ruhsal dünyası ‘yarım yamalık’tır.Dış dünyaya ilişkin sezgileriyle uğraştıkları için içsel zenginlik ve derinlikten yoksundurlar.
Albenilerine ve başkalarını ‘memnun etme’ yeteneklerine karşın histrionikler uzun süreli gerçek bir sevgi gösteremezler.Kabul görmeye karşılık tüm verdikleri, gelip geçici ve çoğu kez yüzeysel olan sevgi gösterileridir.Genelde başkalarıyla anlamlı ve sürekli bir ilişkiyi sürdüremezler.
Histrionik kişilik bozukluğu olanlar dürtüsel davranma eğilimi gösterirler, olaylara çözümsel yaklaşamazlar ve belli bir konuya saplanıp kalırlar.Bu kişilerin duygusal ya da cinsel ilişkilerinde duygusal yakınlık sağlamakla ilgili güçlükleri olur.Hem cins arkadaşlarıyla araları genelde bozuk olur,arkadaşları kendilerinden uzaklaşırlar.
Kişilik bozukluğu yaşayanlar genellikle kendi başlarına tedavi için başvurmazlar. Fakat çevreleriyle ilişkilerinin getirdiği bazı sorunlar ya da başka psikiyatrik bozukluklar nedeniyle hekime başvurabilirler. Kişilik bozukluklarının tedavisi oldukça güçtür. Histrionikler genellikle motive ve telkine yatkın oldukları için hekim- hasta ilişkisinin bağımlı ve çocuksu niteliği üzerinde baştan durmak koşuluyla, dinamik yönelimli bireysel psikoterapiden yararlanabilirler. Histrionik kişilik bozukluğunda nesne ilişkilerine ve kendilik psikolojisine ağırlık veren analitik psikoterapiler uygulanabilir. Aynı zamanda bazı durumlar için ilaç tedavisi de gereklidir.
